Drodzy Rodzice!

 Zapraszamy do przeczytania poniższego artykułu. Chcemy podkreślić jednocześnie bardzo ważną rolę rodzica w prawidłowym funkcjonowaniu szkoły.

            Czym jest agresja? Jakie zachowania określa się agresywnymi? Gdzie poszukiwać przyczyn agresji? , Jakie się rodzą problemy? oraz Jak można jej zapobiegać?

Złość to emocja (uczucie). Jest związana z mobilizacją energii i pojawia się zazwyczaj  w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy czujemy złość.

Agresję definiuje się najczęściej jako świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szkody – fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się                              w przemoc. 

Przemoc to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej, emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).

Najczęściej spotykanymi formami agresji i przemocy szkolnej są:

Fizyczna – bicie, kopanie, plucie, popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy, podstawianie nogi, zabieranie przedmiotów, niszczenie własności. Agresja i przemoc fizyczna mogą być stosowane bezpośrednio – gdy uczniowie sami są ich sprawcami – lub pośrednio – gdy nakłaniają do nich innych.

Werbalna (słowna) – dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie, ośmieszanie, przeszkadzanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek, pokazywanie nieprzyzwoitych gestów. Również ten rodzaj agresji i przemocy może występować w formie pośredniej, np. gdy uczniowie namawiają rówieśników do zrobienia komuś krzywdy, wyśmiewania lub wykluczenia z grupy.

Cyfrowa, elektroniczna, cyberprzemoc – przemoc z użyciem nowych technologii, np. obraźliwe SMS-y czy e-maile, wpisy na portalach społecznościowych, umieszczanie             w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę. Uczniowie mogą się stykać                    z różnorodnymi formami agresji elektronicznej, np. agresywnymi atakami na czacie lub w ramach grupy dyskusyjnej, regularnym elektronicznym przesyłaniem nieprzyjemnych wiadomości do ofiary, podszywaniem się pod ofiarę (kradzież tożsamości), upublicznianiem tajemnic, udostępnianiem prywatnych materiałów (zdjęć ofiary), śledzeniem i nękaniem oraz prowokowaniem do pewnych zachowań                                  i dokumentowaniem ich za pomocą zdjęć lub filmów upowszechnianych następnie w internecie, upublicznieniem poniżających, nieprawdziwych informacji lub materiałów na temat ofiary.

  Czynniki mogące wywołać agresję

 1. Uczuciowe odrzucenie przez rodziców, unikanie czy stawianie nadmiernych wymagań. Takiej postawie rodziców towarzyszy na ogół krytyka, stosowanie kar, wyśmiewanie, lekceważenie osiągnięć dziecka, niepodejmowanie z nim jakichkolwiek form współpracy, a także nieliczenie się z jego rzeczywistymi możliwościami. Postępowanie takie prowadzi do niezaspokojenia potrzeby miłości, czułości, przynależności oraz potrzeby bezpieczeństwa. Niezaspokojenie ich może wyzwalać u dzieci wiele rodzajów agresji.

2. Rygorystyczny system zakazów i ograniczeń swobody dziecka w domu, skutkiem czego jego potrzeba aktywności ruchowej i poznawczej nie zostaje zaspokojona.

3. Stosowanie kar, w tym cielesnych. Agresywność dzieci ma związek z częstością oraz intensywnością kar fizycznych stosowanych przez rodziców. Okazało się, że dzieci agresywne są częściej i surowiej karane niż dzieci nieprzejawiające takich zachowań. Dzieci karane za przejawy agresji przez rodziców zachowują się bardzo brutalnie w szkole w stosunku do rówieśników.

4. Wyróżnianie jednego dziecka w rodzinie, a także nadmierne przekonanie o zawsze nienagannym zachowaniu swoich dzieci powoduje chęć wykorzystania tej uprzywilejowanej pozycji w kręgu kolegów.

 5. Do często popełnianych błędów wychowawczych przez rodziców należy pobłażliwość     i dawanie dziecku przyzwolenia na stosowanie agresji wobec innych (stosowanie komunikatów: „ nie pozwól sobą pomiatać”, „bądź mężczyzną”, „oddaj”).

6. Brak jasnego przekazu, co jest dobre, a co złe, brak jasno wyznaczonych granic – co dziecku wolno, a na jakie zachowanie kategorycznie się nie zgadzamy.

7. Rozwiązywanie konfliktów i napięć metodami „siłowymi” (kłótnie, poniżanie, ośmieszanie).

 8. Niewłaściwy klimat wychowawczy szkoły: chłód emocjonalny nauczycieli w stosunku do dziecka, zbyt dużo wymagań bez uwzględniania potencjału i możliwości dziecka, niesprawiedliwość w traktowaniu i ocenianiu uczniów, mało uwagi poświęconej rozładowaniu napięć podczas lekcji, brak konsekwencji i zgodności wśród nauczycieli co do egzekwowania przyjętych norm, ignorowanie skarg dziecka.

 9. Wpływ osób dominujących w grupie rówieśniczej, które zachowują się agresywnie.                   W grupie łatwo rozmywa się odpowiedzialność. Jeżeli jest się jednym z wielu, to proporcjonalnie zmniejsza się poczucie winy. Ponad to dziecko widzi, że używający przemocy uczeń odnosi korzyści, nie traci swej popularności, a wręcz przeciwnie – staje się bohaterem, nie spotyka się z karą ze strony dorosłych.

Ofiary przemocy szkolnej bardzo rzadko mówią dorosłym o swoich problemach, dlatego nie zawsze są rozpoznawane przez otoczenie. Często same borykają się ze zmartwieniami i bywa, że doświadczają bagatelizowania swoich kłopotów zarówno przez nauczycieli, jak i rodziców, słysząc: „Nie skarż!” lub „Przezywają cię – nie zwracaj na to uwagi!”. Nie proszą o pomoc dorosłych również dlatego, że obawiają się pogorszenia sytuacji albo zemsty prześladowców. Ofiarom przemocy przeszkadza wstyd i poczucie winy – kozioł ofiarny jest przekonany, że wina tkwi w nim samym. Nauczyciel zazwyczaj nie ma więc możliwości uzyskania od dziecka informacji o przemocy w szkole, prowadząc rozmowy z uczniami – dzieci szykanowane nie przyznają się, zaś sprawcy przemocy nie widzą problemu. Pojawiają się jednak sygnały pozwalające rozpoznać prześladowane dzieci! Dan Olweus, norweski psycholog zajmujący się od wielu lat problemem przemocy w szkole, podaje wskazówki pozwalające zidentyfikować ofiarę przemocy szkolnej. Według badacza dziecko takie:

*jest często wyśmiewane, ośmieszane, poniżane, zastraszane, popychane, zmuszane do wykonywania poleceń kolegów, często też ma nieprzyjemne przezwisko;

*może szukać swoich rzeczy, które często są chowane, rozrzucane albo niszczone;

*ma wyraźne ślady fizyczne – zadrapania, sińce, także podarte lub zniszczone ubrania;

*często płacze lub wygląda na osobę smutną, nieszczęśliwą;

*może przejawiać nieoczekiwane zmiany nastroju – od smutku do irytacji lub nagłych wybuchów złości;

*jest izolowane, niezapraszane do wspólnych działań, w czasie podziału na grupy zostaje samo, jako ostatnie wybierane jest do grupy;

*ma problemy z głośnym wypowiadaniem się na lekcji;

*traci zainteresowanie nauką, pogarszają się jego stopnie;

*spóźnia się do szkoły lub zaczyna chodzić i wracać z niej dziwną, okrężną trasą albo zaczyna unikać szkoły, wagaruje;

*przerwy spędza samo lub stara się trzymać w pobliżu nauczyciela;

*nie bierze udziału w imprezach i wyjazdach klasowych lub trzyma się podczas nich blisko dorosłych;

*nie ma kolegów, nikt nie przychodzi do jego domu i ono samo też nikogo nie odwiedza;

*skarży się na częste bóle głowy, brzucha, ma kłopoty ze snem, krzyczy lub płacze w nocy;

Sposoby zapobiegania agresji to modelowanie zachowań pożądanych społecznie

1. Rozumienie i zaspokajanie potrzeb dziecka.

2. Udostępnianie dzieciom wzorca zachowania nieagresywnego powoduje, że w sytuacji prowokacji o wiele rzadziej reagują agresją.

3. Mówienie o swoich uczuciach. Powiadomienie innych o odczuwanej złości, o jej przyczynach i o osobie, która ją wywołała.

4. Zachęcanie dziecka do głośnego wyrażania i nazywania własnych emocji.

5. Rozmowa z dzieckiem na temat przyczyny jego lęku, gniewu.

6. Przeproszenie jako forma rozładowania gniewu. Należy doprowadzić do takiej sytuacji, w której przekonamy dziecko, że człowiek, który uniemożliwił mu osiągnięcie zamierzonego celu, nie miał złych intencji. Wystarczy, że osoba taka poczuje się odpowiedzialna za swoje działania, przeprosi i obieca, że dana sytuacja więcej się nie powtórzy.

7. Nauka negocjowania i poszukiwania kompromisu w przypadku zaistnienia konfliktów.

8. Rozbudzanie wrażliwości na potrzeby i pragnienia innych, kształtowanie empatii.